Từ lâu mèn mén đã là một phần không thể thiếu trong ẩm thực của đồng bào người Mông. Với nguyên liệu đơn sơ, cách chế biến đơn giản, mèn mén không chỉ là một món ăn mà còn là nét văn hóa độc đáo. Cùng NuChinh tìm hiểu món mèn mén là gì và vụ việc gọi mèn mén là cám lợn đáng bị lên án gần đây nhé.
Mèn mén là món ăn chính của đồng bào dân tộc miền núi phía Bắc nước ta với nguyên liệu chính là ngô. Mèn mén được chế biến khá đơn giản nhưng trải qua nhiều công đoạn, mất nhiều thời gian và đòi hỏi kinh nghiệm nhất định của người nấu.
Tuy không phải là cao lương mỹ vị hay được làm từ những nguyên liệu quý hiếm, mèn mén lại là một món ăn truyền thống của đồng bào Mông ở các vùng núi như Hà Giang, Lào Cao,… Nếu một lần đã đặt chân đến đây và nếm thử mùi vị chén mèn mén thơm lựng mùi ngô, bạn sẽ khó lòng mà quên được.
Mèn mén còn được Hội kỷ lục gia Việt Nam, tổ chức kỷ lục Việt Nam xác nhận là một trong 100 món ăn đặc sản Việt Nam (2020-2021). Vì vậy, mèn mén không chỉ là một món ăn mà còn là nét văn hóa thiêng liêng của đồng bào miền núi phía Bắc.
Mèn mén sau khi đã chế biến xong khá tơi, dẻo, có vị ngọt thanh, bùi bùi. Vì vậy, đồng bào dân tộc thường ăn kèm với món canh rau theo mùa. Có khi là rau cải, rau bí, su luộc hay canh bầu. Nhưng đặc sắc hơn cả chính là món canh tảo chúa (hay còn gọi là cháo lảo).
Trong các buổi chợ phiên, mèn mén còn có thể ăn cùng thắng cố hoặc óc đậu. Với khí hậu vùng cao lạnh giá, mèn mén thường được ăn cùng với ớt nướng để giữ ấm. Người vùng cao thường ăn cay rất giỏi, càng cay càng tốt, nên họ thường sử dụng ớt thóc, loại ớt nhỏ xíu nhưng cay nồng, đem giã lên với muối rồi ăn cùng với mèn mén.
Để có được món mèn mén thơm ngon chuẩn vị, người đồng bào Mông cần phải trải qua nhiều công đoạn chế biến và lựa chọn nguyên liệu phù hợp.
Người vùng cao thường lựa chọn ngô tẻ thay vì ngô nếp vì bột ngô rẻ tơi, không bị vón cục. Sau khi thu hoạch ngô xong, người Mông gác lên bếp và tách hạt ra, loại bỏ những hạt sâu, hỏng rồi đem phơi khô và nghiền thành bột.
Sau đó bột ngô tiếp tục được sàng kỹ để loại bỏ mày, sạn rồi trộn đều với nước và đồ lên.
Công đoạn đồ mèn mén cũng đòi hỏi người nấu có kinh nghiệm và kỹ năng nhất định. Đồ mèn mén sao cho bột ngô không quá khô, không quá nát. Sau khi đồ xong bột ngô sẽ được đổ ra mẹt, đánh tơi, để nguội trước khi đồ tiếp lần thứ hai cho bột chín kỹ.
Như vậy, để có một chén mèn mén ngon, không nát và vẫn giữ được vị ngọt bùi của ngô, người đầu bếp cần sự nhẫn nại và biết cách giữ lửa đủ độ, tính toán thời gian sao cho hợp lý.
Đến nay cái đói nghèo đã không còn ám ảnh cuộc sống của người đồng bào vùng cao, nhưng mèn mén vẫn là món ăn gắn liền với bữa ăn của nhiều thế hệ.
Món ăn còn thể hiện sự kiên cường, nhẫn nại của người dân tộc của vùng đá núi. Dù khó khăn trở ngại và còn thiếu thốn, đồng bào người Mông vẫn không đầu hàng với điều kiện sống khắc nghiệt.
Món mèn mén đã ngấm sâu vào tiềm thức của người Mông như hạt gạo, chén cơm của người Kinh. Vào những dịp quan trọng như đám cưới, ma chay, lễ tết, mèn mén luôn xuất hiện trong mâm cơm cùng với tô canh rau, nồi thắng cố. Đại gia đình quây quần ăn mèn mén và trò chuyện rôm rả.
Người con H’Mông nào xa quê cũng đều nhung nhớ vị ngọt bùi của mèn mén – món ăn thanh đạm mà gợi nhớ rất nhiều ký ức về cuộc sống miền cao. Dù có được nếm qua bao nhiêu của ngon vật lạ, mèn mén vẫn là món ăn không gì có thể thay thế được.
Thông tin nữ doanh nhân Hoàng Hường gọi mèn mén là cám lợn, là thức ăn giải nghiệp đã dấy lên làn sóng bức xúc không chỉ trong cộng đồng người dân tộc thiểu số mà của toàn thể người dùng mạng xã hội. Đây không phải là lần đầu tiên mà văn hóa của đồng bào dân tộc được lấy ra làm mồi câu view trên mạng xã hội.
Được biết bà Hoàng Thị Hường – Tổng giám đốc Công ty cổ phần dược phẩm Hoàng Hường, đã có những phát ngôn không chuẩn mực về món ăn mèn mén và gọi những người dân tộc làm dịch vụ cho thuê chụp ảnh ở Dốc Thẩm Mã ở Hà Giang là những kẻ ăn xin.
Trước phát ngôn phản cảm trên, bà Thào Thị M (trú xóm Chúng Pả A, xã Phó Cáo, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang) đã làm đơn kiến nghị phản ánh lên lực lượng chức năng. Hiện Công an tỉnh Hà Giang, Sở Thông tin và Truyền thông đang phối hợp với các cơ quan chức năng làm rõ thông tin vụ việc.
Đại diện PA03 Công an tỉnh Hà Giang cũng cho biết:
“Nếu hành vi của Hoàng Hường được thực hiện ở Hà Giang thì chúng tôi sẽ xử lý. Trường hợp còn lại, nếu hành vi của Hoàng Hường về Hà Nội mới thực hiện thì chúng tôi sẽ gửi thông tin vụ việc tới Phòng PA05, Công an TP Hà Nội xử lý“.
Trên đây là toàn bộ thông tin về mèn mén, một món ăn truyền thống của người dân tộc Mông. Khi có dịp ghé thăm vùng núi phía Bắc, bạn đừng bỏ lỡ cơ hội nếm thử món ăn đơn sơ giản dị nhưng giàu ý nghĩa văn hóa này nhé. Like & Share để ủng hộ NuChinh tiếp tục cập nhật nhiều thông tin thú vị hơn nữa.
