Trong tiềm thức của mỗi người con Việt Nam, chắc hẳn đã từng biết đến hình tượng con cò qua những lời hát ru của bà, của mẹ. Ca dao con cò về người phụ nữ có rất nhiều, và bài nào cũng ca ngợi hình tượng và phẩm chất tần tảo, chịu thương chịu khó của người phụ nữ Việt Nam. NuChinh mời bạn cùng theo dõi bài viết sau đây để hiểu rõ thêm về chủ đề này nhé!
Ca dao con cò về người phụ nữ từ xưa đến nay đã rất phổ biến và trở nên quen thuộc với nhiều thế hệ người Việt. Con cò trắng với dáng vẻ gầy mảnh khảnh, bộ lông trắng muốt luôn cặm cụi trên đồng kiếm ăn đã đi vào thơ ca dân gian gắn liền với hình tượng người phụ nữ Việt Nam tần tảo. Những bài thơ về con cò luôn nhận được nhiều sự đồng cảm và nằm trong những bài thơ hay về phụ nữ.
Nhà thơ Tú Xương đã miêu tả người vợ của mình với hình ảnh con cò qua những câu thơ: “Lặn lội thân cò khi quãng vắng. Nuôi đủ năm con với một chồng”.
Bất kỳ thời nào cũng vậy, người phụ nữ Việt Nam vẫn luôn dành sự tần tảo hy sinh cả đời mình chăm lo cho gia đình.
Cái cò lặn lội bờ sông,
Gánh gạo đưa chồng tiếng khóc nỉ non
Nàng về nuôi cái cùng con
Cho anh đi trẩy nước non Cao Bằng
***
Quanh năm buôn bán ở mom sông,
Nuôi đủ năm con với một chồng.
Lặn lội thân cò khi quãng vắng,
Eo sèo mặt nước buổi đò đông.
con cò trắng bệch như vôi
Đừng nông nổi nữa, đừng lời nguyệt hoa
Ví dù muốn đẹp đôi ta
Đừng như cánh bướm quanh hoa đầu mùa
Đừng vê thuốc, đừng bỏ bùa
Đừng như chú tiểu ở chùa Thiều Quang
Đừng thắm nhạt, đừng đa đoan
Nên duyên thì phượng với loan một lời
Giăng kia vằng vặc giữa giời
Giăng ai soi tỏ lòng người nầy cho
con cò lặn lội bờ sông
Ngày xuân mòn mỏi má hồng phôi pha
Em về giục mẹ cùng cha
Chợ trưa, dưa héo nghĩ mà buồn tênh
Cái cò là cái cò con
Mẹ đi xúc tép để con ở nhà
Mẹ đến chỗ cánh đồng xa
Mẹ sà chân xuống phải mà con lươn
Bắt cá mà gả cho cò,
Nửa đêm con vạc đưa đò rước dâu.
Cưới về buổi sáng hôm sau,
Mẹ cá buồn rầu ngồi gục nỉ non
Thấy cò đang rỉa thịt con
“Cò ơi, cò hỡi… bất nhơn thế này!”
Cái cò là cái cò vàng
Mẹ đi đắp đàng, con ở với ai.
Con ở với bà, bà không có vú.
Con ở với chú, chú là đàn ông.
Thôi con chết quách cho xong.
Cái cò chết tối hôm qua
Có hai hạt gạo với ba đồng tiền
Một đồng mua trống mua kèn
Một đồng mua mỡ đốt đèn thờ vong
Một đồng mua mớ rau răm
Đem về thái nhỏ thờ vong con cò
Đến đây không hát thì hò,
Chẳng phải con cò ngóng cổ mà nghe.
Câu hò anh đựng ba vò,
Anh quên đậy nắp, nó bò sạch trơn.
Em ơi em ngủ cho yên
Mẹ em đi cấy đồng chiêm suốt ngày
con cò làm tổ trên cây
Con chim lẻ bạn nó bay đầu làng
Cái cò mày mổ cái tôm
Cái tôm quắp lại, lại ôm cái cò
Cái cò mày mổ cái trai
Cái trai quắp lại, lại nhai cái cò
Chắc hẳn ai cũng từng được nghe những câu thơ về hình ảnh con cò qua lời hát ru của mẹ của bà. Cứ thế, tự bao giờ những chú còn trắng trở thành một phần tuổi thơ của những đứa con Việt. Để sau này khi đã lớn lên, lại tiếp tục hành trình đưa những cánh cò trắng nối tiếp những thế hệ tiếp theo.
Chúng mình thân gửi đến bạn sưu tập những bài thơ ngắn về con cò hay và ý nghĩa. Hy vọng phần nào trở về với những hồi ức bé thơ trong trẻo ngày nào.
Cái cò đi đón cơn mưa
Tối tăm mù mịt ai đưa cò về
Cò về thăm quán cùng quê
Thăm cha thăm mẹ cò về thăm anh
Bản khảo dị:
Cái cò đi đón cơn mưa,
Tối tăm mờ mịt ai đưa cò về.
Cò về đến gốc cây đề,
Giương cung anh bắn, cò về làm chi.
Cò về thăm bá, thăm dì,
Thăm cô xứ Bắc, thăm dì xứ Đông.
Mẹ nó yêu nó, nó còn làm thơ
Cái cò bay bổng bay bơ
Lại đây anh gửi xôi khô cho nàng
Đêm về nàng nấu, nàng rang
Nàng ăn có dẻo thời nàng lấy anh
Cái cò lặn lội bờ sông
Gánh gạo đưa chồng, tiếng khóc nỉ non.
– Nàng về nuôi cái cùng con,
Để anh đi trẩy nước non Cao Bằng.
Ở nhà có nhớ anh chăng?
Để anh kể nỗi Cao Bằng mà nghe.
Con cò đậu cọc cầu ao
Ăn sung sung chát, ăn đào đào chua
Sớm mai ra đứng cổng chùa
Trông ra Hà Nội thấy vua đúc tiền
Ngọn sông Điền vừa sâu vừa chảy
Anh đi kén vợ mười bảy năm nay
Tình cờ bắt gặp em đây
Như cá gặp nước như mây gặp rồng
Mây gặp rồng, cơn dông cơn tố
Cá gặp nước, cơn ngược cơn xuôi
Chồng nam vợ bắc em ơi!
Đố em lấy được một người như anh
Ruộng tư điền không ai cày cấy
Liệu cô mình ở vậy được chăng?
Mười hai cửa biển, anh cũng cắm đăng
Cửa nào lắm cá, anh quăng chài vào
Anh đi gánh nước sông Đào vừa cao vừa chảy
Như cá gặp nước, như mây gặp rồng
Mây gặp rồng, cơn giông cơn tố
Chồng Nam vợ Bắc em ơi!
Con cò chết rũ trên cây
Cò con mở lịch xem ngày làm ma.
Cà cuống uống rượu la đà,
Chim ri ríu rít bò ra lấy phần.
Chào mào thì đánh trống quân,
Chim chích cởi trần, vác mõ đi rao.
Con cò chết tối hôm qua
Có một hạt gạo với ba đồng tiền
Một đồng mua trống, mua kèn
Một đồng mua mớ rau rong
Con cò lặn lội
Lặn lội trời mưa
– Cò ăn cơm chưa?
– Chưa ăn, …đói lắm!
Hai con cò trắng
Cùng đi kiếm mồi
Bụng đói lắm rồi
Mà trời mưa quá!
Bắt được con cá
Đem về nấu canh
Mời chị mời anh
Cùng ăn cơm cá!
Con cò mà đậu cành tre
Thằng Tây bắn súng cò què một chân
Hôm sau ra chợ Đồng Xuân
chú Khách mới hỏi: sao chân cò què?
Cò rằng: cò đứng bụi tre
Thằng Tây bắn súng, cò què một chân…
Con cò mà đi ăn đêm
Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao
Ông ơi, ông vớt tôi nao
Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng
Có xáo thì xáo nước trong
Đừng xáo nước đục đau lòng cò con
con cò mày đi ăn đêm
Con cò mắc giò mà chết
Con quạ ở nhà mua nếp làm chay
Con cu đánh trống bằng tay
Chào mào đội mũ làm thầy đọc văn
Chiền chiện vừa khóc, vừa lăn
Một bầy se sẻ bịt khăn cho cò
Cái cò cái vạc cái nông
Ba con cùng béo, vặt lông con nào
Vặt lông con vạc cho tao
Mắm muối bỏ vào, xào rán rồi thuôn!
Cái cò lặn lội bờ ao
Phất phơ đôi dải yếm đào gió bay
Em về giục mẹ cùng thầy
Cắm sào đợi nước biết ngày nào trong?
Cổ yếm em thõng thòng thòng
Tay em đeo vòng như bắp chuối non
Em khoe em đẹp em giòn
Anh trông nhan sắc em còn kém xuân.
Sao mày dẫm lúa nhà ông hỡi cò,
Không, không! Tôi đứng trên bờ
Mẹ con nhà vạc đổ ngờ cho tôi
Chẳng tin ông đứng ông coi
Mẹ con nhà nó còn ngồi đấy kia!
Hỡi cô yếm đào lấy chú tôi chăng?
Chú tôi hay tửu hay tăm,
Hay nước chè đặc hay nằm ngủ trưa
Ngày thì ước những ngày mưa!
Đêm thì ước những đêm thừa trống canh.
Cổ dài mỏ cứng cánh cong lưng gù
Bãi xa sông rộng sóng to
Vì lo cái bụng đi mò cái ăn.
Cái cò mà mổ cái tôm
Cái tôm quắp lại mà ôm cái cò.
Cái cò trắng bạch như vôi
Cô kia có lấy chú tôi thì về.
Chú tôi chẳng mắng chẳng chê,
Thím tôi thì mổ lấy mề nấu canh!
con cò trắng tợ như vôi
Tình tôi với bậu xứng đôi quá chừng!
Thăm cha, thăm mẹ, cò về thăm anh.
Ngày xuân mòn mỏi má hồng phôi pha.
con cò trắng toát như bông
Muốn nghe hát đúm mà không chịu vào
Nghĩ gì, cò đậu cành cao
Nghiêng nghiêng, nghé nghé nửa chào nửa e
Xuống đây cho ta nhắn nhe
Đừng đứng trên ấy gãy tre của làng.
Ngủ yên, ngủ yên, ngủ yên
Cho cò trắng đến làm quen
Cò đứng ở quanh nôi
Rồi cò vào trong tổ
Con ngủ yên thì cò cũng ngủ
Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi
Mai khôn lớn, con theo cò đi học
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân
Lớn lên, lớn lên, lớn lên…
Con làm gì?
Con làm thi sĩ
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn.
Một đàn cò trắng bay quanh
Cho loan nhớ phượng cho mình nhớ ta
Mình nhớ ta như cà nhớ muối
Ta nhớ mình như Cuội nhớ Trăng.
Cái cò, cái vạc, cái nông
Cùng ăn một đồng, nói chuyện giăng ca
Muối kia đổ ruột con gà
Mẹ mình chẳng xót bằng ta xót mình.
Trông bến nam bãi che mặt nước
Cỏ biếc um dâu mướt màu xanh
Nhà thôn mấy xóm chông chênh
Một đàn cò đậu trước ghềnh chiều hôm.
Quanh năm buôn bán ở mom sông
Nuôi đủ năm con với một chồng
Lặn lội thân cò khi quãng vắng
Tiếng mẹ gọi trong hoàng hôn khói sẫm
Cánh đồng xa cò trắng rủ nhau về.
Hình ảnh con cò lặn lội bờ sông
Trong ca dao con cò về người phụ nữ, hình ảnh “con cò lặn lội bờ sông” được nhắc đến rất nhiều. con cò gắn liền với cánh đồng làng quê Việt Nam. Lúa xanh bát ngát, từng đàn cò trắng tung cánh bay giữa nền trời xanh là lú hiếm hoi chúng được tự do trên bầu trời, thảnh thơi ngắm nhìn cuộc sống sau những nhọc nhằn.
Dáng cò mảnh khảnh, thân cò gầy guộc, bộ lông, cò trắng muốt lặn lội kiếm ăn bên bờ sông. Một vẻ đẹp vừa thanh thoát vừa tảo tần. con cò giống như người phụ nữ Việt Nam, dù ở thời đại nào cũng chịu thương chịu khó, cần cù chăm chỉ trong bất kỳ hoàn cảnh nào.
Để anh đi trẩy nước non Cao Bằng
Trong tâm trí hầu hết những người Việt, hình ảnh con cò luôn gắn liền với hình ảnh người phụ nữ mang đặc trưng phẩm chất của người phụ nữ Việt Nam thời xưa. Ca dao con cò về người phụ nữ vừa ca ngợi vẻ đẹp, vừa làm nổi bật phẩm chất chịu thương chịu khó, hy sinh vì gia đình. Họ suốt đời tận tụy vì chồng con mà không màng đến khó khăn hay khổ cực phần mình.
Cũng cái mảnh dẻ ấy, cũng cái thân gầy ấy, ta bắt gặp ở người phụ nữ nông dân Việt Nam. Những người bà, người mẹ, người chị, người vợ của nông thôn ngày xưa nét dịu hiền đằm thắm, thanh thoát nhẹ nhàng như thế đấy!
Nét nổi bật đáng quý ở con cò là đức tính chịu thương, chịu khó, chăm chỉ, cần cù: Thân cò rất vất vả, lặn lội quanh năm kiếm sống.
Trời mưa quả dưa vẹo vọ
Con ốc nằm co
Con tôm đánh đáo
con cò kiếm ăn
Vì đàn con thơ, mẹ phải đem thân cò kiếm ăn trong mưa bão mà không dám nghỉ ngơi. Mặc cho con ốc nằm co, con tôm đánh đáo thì con cò vẫn phải kiếm ăn.
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay
Những câu thơ sinh ra trong thời chiến, khi người chồng, người cha phải ra trận bảo vệ đất nước thì còn một mình người phụ nữ trở thành trụ cột của gia đình. Lên thác xuống ghềnh hay việc nước việc nhà, những người phụ nữ Việt Nam anh hùng bất khuất đảm đang vẫn gánh được trên đôi vai gầy của mình.
Họ tình nguyện hy sinh, nhẫn nhục để chồng con ra chiến trận. Nếu không có một tấm lòng yêu thương tha thiết, đức tính cần cù, nhẫn nhục hi sinh thì làm sao những người phụ nữ bé nhỏ yếu đuối kia lại có thể đem thân cò của mình mà gánh vác hết nỗi vất vả gian lao.
Ông ơi Ông vớt tôi nao
Đứng trước nguy hiểm như ngàn cân treo sợi tóc, tấm lòng người mẹ lại cầu xin được cứu vì nghĩ đến những đứa con của mình. Ta thấy được phẩm chất đáng quý ở người phụ nữ hiện lên trong bài ca. Xin được chết “trong” vì sợ phải đau lòng “cò con”.
Một tấm lòng kiên định bất khuất tiềm ẩn tự bao đời nay đã được lưu truyền trong huyết quản của người phụ nữ.
Xem thêm:
Cảm ơn bạn đã theo dõi hết bài viết. NuChinh có nhiều bài viết và đa dạng chủ đề nữa, mong bạn ghé thăm và tương tác thường xuyên nhé!
